Phản biện xã hội dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên

Ngày 9/8, tại Hà Nội, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị phản biện xã hội dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên. 

Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên do Tòa án nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan soạn thảo với 7 mục tiêu cơ bản: Hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội; Tăng cư??ng giáo dục, hỗ trợ, giúp đỡ người chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm, cải thiện hành vi thông qua xử lý chuyển hướng, hạn chế tối đa việc áp dụng biện pháp mang tính chất trừng phạt, giam giữ nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn của cộng đồng và trật tự xã hội; Xây dựng quy trình thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với độ tuổi, tâm lý, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức và vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên; Bảo đảm các quyền cơ bản của người chưa thành niên trong xử lý chuyển hướng, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; Thu hút, huy động nguồn nhân lực có chuyên môn về công tác xã hội; tăng cư??ng trách nhiệm của gia đình, cơ quan, tổ chức hữu quan hỗ trợ, giám sát, giáo dục người chưa thành niên; Thiết lập cơ sở giam giữ phù hợp với mục đích phục hồi, giáo dục và sự phát triển của người chưa thành niên; Tăng cư??ng cơ hội tái hòa nhập cộng đồng; xây dựng cơ chế giám sát, giáo dục, phục hồi hiệu quả, chuyên nghiệp, phù hợp với người chưa thành niên. 

Tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Tòa án nhân dân tối cao đã trình Quốc hội cho ý kiến đối với dự án Luật; đồng thời đang tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật, trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Góp ý tại Hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (UBTƯ MTTQ) Việt Nam cho rằng, vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên chỉ quy định trong vấn đề tái hoà nhập cộng đồng là chưa đủ. MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên không chỉ có trách nhiệm trong giai đoạn cuối, là giai đoạn tái hòa nhập cộng đồng của người chưa thành niên, mà còn có trách nhiệm chính tr??? nh?? giám sát việc tổ chức thực hiện; phản biện xã hội đối với dự án luật này và các luật có liên quan; đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện luật; đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người chưa thành niên khi bị xâm hại.  

Góp ý cho dự thảo Luật, Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đặng Hoa Nam nêu rõ, Luật Tư pháp người chưa thành niên là một nội dung quan trọng để hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo vệ trẻ em tại Việt Nam.  Về cơ cấu và nhân lực thì khoảng trống lớn nhất ở Việt Nam là đội ngũ những người làm công tác xã hội. Các quy định về nghề công tác xã hội chưa đồng bộ, chủ yếu mới được quy định trong các nghị định và thông tư, chưa được quy định trong Luật. Nhân lực công tác xã hội phân bổ không đều, đặc biệt ở cấp cơ sở, trên địa bàn dân cư; hoạt động còn thiếu chuyên nghiệp, chủ yếu là về quản lý nhà nước hoặc về từ thiện, trong khi người làm công tác xã hội về thực thi chính sách như tư vấn tâm lý, kết nối, chuyển tuyến các dịch vụ, đáp ứng nhu cầu xã hội của người dân… còn thiếu; Mạng lưới dịch vụ công tác xã hội đang thí điểm, chưa đáp ứng nhu cầu về trợ giúp xã hội của người dân nói chung và trẻ em nói riêng.

Công tác xã hội thực sự rất quan trọng trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên. Do thiếu hụt nhân lực công tác xã hội nên việc phòng ngừa người chưa thành niên, trẻ em vi phạm pháp luật, phòng ngừa xâm hại, bóc lột sức lao động trẻ em... còn hạn chế. Do vậy, cần quy định chi tiết, rõ ràng về vị trí, vai trò người làm công tác xã hội trong Luật Tư pháp người chưa thành niên; thống nhất với quy định về người làm công tác xã hội và làm công tác bảo vệ trẻ em trong Luật Trẻ em; người làm công tác xã hội có vai trò bình đẳng tham gia vào quá trình ra quyết định tư pháp; cân nhắc cơ chế phối hợp hoặc cơ chế biệt phái đối với người làm công tác xã hội.

Các ý kiến góp ý tại Hội nghị cũng tập trung phản biện các nội dung: phạm vi điều chỉnh và nhiệm vụ của Luật; Điều phối về tư pháp người chưa thành niên; Trách nhiệm của Người làm công tác xã hội; Các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên; Hình phạt và thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên; Biện pháp ngăn chặn, biện pháp cư??ng chế đối với người chưa thành niên; Thi hành án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng đối với người chưa thành niên; Bình đẳng giới trong dự thảo Luật; Vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên tham gia hoạt động tố tụng và tái hòa nhập cộng đồng đối người chưa thành niên. 

Phát biểu kết luận, Bí thư Trung ương Đoàn, Phó Chủ nhiệm thường trực Ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam  Nguyễn Tường Lâm cho biết, dự án Luật tư pháp người chưa thành niên là một văn bản luật khó, tổng hợp nhiều văn bản luật có liên quan. Quá trình thực hiện vừa phải minh bạch, rõ ràng, nhưng cũng vừa thể hiện tính nhân văn giáo dục, vừa đảm bảo tính răn đe. Các ý kiến đóng góp tại Hội nghị rất có giá trị và sẽ được tổng hợp đầy đủ, gửi cho cơ quan soạn thảo. 

Ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam mong muốn trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự quan tâm của các chuyên gia, nhà khoa học Ủy ban giám sát, phản biện tốt hơn./.