Đối thoại Biển lần thứ 13: “Khám phá ranh giới mới của vùng biển quốc tế”

Ngày 14/11/2024, Đối thoại Biển lần thứ 13 với chủ đề “Khám phá ranh giới mới của vùng biển quốc tế” do Học viện Ngoại giao và Viện Konrad Adenauer Stiftung tại Việt Nam (KAS) đồng tổ chức đã diễn ra tại thành phố Cần Thơ. Sự kiện có sự tham dự trực tiếp và trực tuyến của hơn 160 đại biểu là các chuyên gia, học giả Việt Nam và quốc tế, một số Cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam, đại diện một số bộ, ngành và địa phương…

Phát biểu tại Đối thoại biển 13, Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao, Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn đánh giá Hiệp định BBNJ đánh dấu một cột mốc quan trọng trong phát triển nhận thức - một bước nhảy vọt của nhân loại, từ "khai thác trước" sang "bảo tồn trước". Việt Nam luôn thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Hiệp định BBNJ và là một trong những quốc gia đầu tiên ký kết văn kiện này.

Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn cho biết mục tiêu của Đối thoại biển lần thứ 13 là nhằm nâng cao nhận thức chung của các nhà hoạch định chính sách cũng như chuyên gia khoa học và pháp lý về tầm quan trọng của Hiệp định về BBNJ. Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn đánh giá cao những trao đổi thảo luận đa chiều và toàn diện tại Đối thoại lần này, góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết về Hiệp định BBNJ; cho rằng cộng đồng quốc tế cần có cách thức sáng tạo, thúc đẩy hợp tác và có sự phối hợp, hài hoà giữa các khuôn khổ, cơ chế hiện hành. Theo ông, cần tiếp tục thảo luận về việc giải thích các nguyên tắc chung và cơ chế quy định trong Hiệp định BBNJ và các quy định trong khai thác đáy biển sâu, từ đó tìm kiếm những biện pháp cụ thể để thực thi hiệu quả.

Tại Đối thoại Biển lần này, các thảo luận tập trung vào: (i) Nội dung và triển vọng từ Hiệp định trong khuôn khổ Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển tại các vùng biển nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (sau đây gọi tắt là Hiệp định BBNJ); (ii) Triển vọng mới trong xây dựng các quy định liên quan đến khai thác đáy biển quốc tế; (iii) Cơ hội và thách thức trong hợp tác quốc tế tại vùng biển quốc tế và (iv) Đề xuất, khuyến nghị pháp lý và chính sách nhằm thúc đẩy khai thác và bảo tồn tại các vùng biển quốc tế. Một số phát biểu của chuyên gia, diễn giả quốc tế tại Đối thoại cho rằng UNCLOS tạo nền tảng dẫn dắt những nỗ lực hợp tác trong bảo vệ đại dương, thúc đẩy hoà bình, thịnh vượng và bền vững.

Hiệp định BBNJ là minh chứng cho cam kết của cộng đồng quốc tế trong bảo vệ đa dạng sinh học biển tại vùng biển quốc tế; phản ánh quyết tâm chung trong thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và bảo đảm sự cân bằng giữa khai thác - bảo tồn. Hiệp định BBNJ điều chỉnh nhiều vấn đề quan trọng để đảm bảo bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển như nguồn gen biển; các biện pháp quản lý vùng trong đó có khu vực bảo tồn biển; đánh giá môi trường biển và xây dựng năng lực và chuyển giao công nghệ. Liên quan đến khai thác đáy biển quốc tế, nhiều chuyên gia chia sẻ về khuôn khổ điều chỉnh các hoạt động dưới đáy biển quốc tế, về vai trò của Cơ quan quyền lực quốc tế đáy đại dương (sau đây gọi tắt là ISA) và các chương trình quản lý môi trường khu vực trong khuôn khổ Ủy ban Pháp lý Kỹ thuật của ISA.

Nhiều ý kiến nhấn mạnh để tiến hành các hoạt động khai thác, cần phải xây dựng hoàn thiện các quy định liên quan, dựa trên các dữ liệu khoa học và đánh giá tác động môi trường và trên nguyên tắc phòng ngừa. Đánh giá tác động của Hiệp định BBNJ, các chuyên gia cho rằng Hiệp định mang lại cả cơ hội và thách thức. Hiệp định góp phần thúc đẩy hợp tác quốc tế ở cấp độ khu vực và toàn cầu trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tại Biển Đông, các quốc gia có thể tăng cường hợp tác trong lĩnh vực đánh giá tác động môi trường biển chiến lược hoặc xây dựng năng lực, chuyển giao công nghệ, khoa học biển…Đa số nhất trí rằng để đảm bảo thực thi các mục tiêu về bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển, cần có sự tham gia của tất cả chủ thể trong cộng đồng quốc tế, từ các nhà hoạch định chính sách tới các chuyên gia khoa học; không chỉ cần vai trò của chính phủ mà còn của các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân.  

Đối thoại Biển là sáng kiến của Học viện Ngoại giao nhằm kết nối các nhà khoa học bàn thảo về khoa học biển, kết hợp thảo luận chính sách và khuôn khổ pháp lý hướng tới quản trị biển bền vững. Đến nay, Học viện đã tổ chức thành công 13 Đối thoại và nhận được nhiều phản hồi tích cực từ các đại biểu tham dự. Nhiều ấn phẩm chất lượng đã được đăng tải từ các nội dung Đối thoại./.